 |
| Pełen ciepła Boezel Tummy |
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaję definicję, według której osoba niepełnosprawna to osoba, u której istotne uszkodzenia i obniżenie sprawności funkcjonowania organizmu powodują uniemożliwienie, utrudnienie lub ograniczenie sprawnego funkcjonowania w społeczeństwie [...]*.
Definicja ta pośrednio uwypukla fakt, że osoby niepełnosprawne mają potrzeby fizyczne, emocjonalne czy mentalne znacząco odmienne od tych uznanych za przeciętne (normalne).
Jedno z przykładowych pomieszczenie do terapii snoezelen.
Zdjęcie: The Children's Garden
Snoezelen (wym. snucelen) to rodzaj podejścia/terapii, który uformował się w Holandii w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Głównym jej założeniem jest przebywanie w bezpiecznej, komfortowej i przyjemnej przestrzeni/pokoju, w którym oddziaływuje się na zmysły przy pomocy muzyki, zapachów, światła czy dotyku. Jej zadaniem jest pozbawienie pacjentów niepokoju czy strachu i wzmocnienie poczucia wolnej i świadomej woli, zmotywowanie do działania i podjęcia prób komunikacji (z otoczeniem jak i z sobą samym).
Pierwotnie metoda opracowana została z myślą o najtrudniejszych schorzeniach umysłowych, jednak w dzisiejszych czasach wysokich wymagań w szkole i pracy oraz silnych obciążeń psychiczno-emocjonalnych wywołanych tempem życia, elementy tej terapii jako silnie relaksujące i poprawiające kontakt z własnym ciałem zyskują co raz więcej zwolenników. Dla przykładu na terenie Niemiec powstało już blisko 1200 pokojów dostosowanych do snoezelen.
Ich wyposażenie zostało tak opracowane by spełniać założone funkcje, jednakże w większości przypadków aspekt dopracowanego designu został zaniedbany, bądź wręcz pominięty.
 |
| Torba kangura Tooha otuli od stóp do głów. |
Twan Verdonck (ur. 1979) jest holenderskim projektantem, który chcąc połączyć potrzeby osób niepełnosprawnych i zaangażowane projektowanie ze sztuką, stworzył serię zwierzakopodobnych maskotek nazwanych Boezels. Pomysł narodził się w 2001 roku w ramach pracy dyplomowej w Design Academy w Eindhoven. Teraz jako firma Neo Human Toys wraz z ojcem współpracują z lokalnymi szpitalami i warsztatami terapii zajęciowej dla osób niepełnosprawnych badając reakcję na zwierzomaskotki Boezels i myśląc nad innymi projektami o zbliżonym profilu.
Wypinająca policzki żaba Zoosh i nieznośny śmierdziel skunks Ruftus
Jednak czym tak właściwie są wspomniane Boezelsy? Czymś w rodzaju sztucznych zwierzaków. Sztucznych w znaczeniu nieożywionych, bo Boezele zdają się mieć w sobie więcej ciepła i cichego zrozumienia niż niejeden obarczony brakiem cierpliwości czy akceptacji dla odmienności człowiek.
Każdy z siedemnastu zaprojektowanych Boezeli posiada unikalną osobowość i w określony sposób pobudza jeden z czterech zmysłów (dotyku, węchu, słuchu i wzroku). Są Boezele małe, około 20-sto centymetrowe, jak i te większe, wielkości człowieka. Do niektórych można się przytulić, inne są po to by to one przytulały. Bez baterii czy skomplikowanych mechanizmów, mocno uproszczone formy, których kształty wynikają głównie z pełnionych funkcji.
Jest wśród Boezeli małpa Tummy, której brzuch można podgrzać w mikrofalówce, jak i ptak Hingeling, któy zaśpiewa jeśli pociągniemy za robaka, którego trzyma w dziobie. Wielka słuchawka Heeloo co wzmocni i powtórzy nasz głos oraz przyjacielski wąż Reura, który ukoi swoim relaksującym zapachem. Wielki kangur Tooh, w którego torbie możemy się schować i ogrzać, a także lama Riets, która z kwiatowego przejedzenia pluje perfumami. Skunks Ruftus dla odmiany pierdzi niezłym smrodem, gdy się go przyciśnie, a meduza Zwella ma kończyny, które emitują światło, czy zHumanoid o formie dziecka, w którym dostrzeżemy podobieństwo do nas samych to tylko kilka przykładów Boezelowej gromady.
Odpowiednio dobrane materiały i waga potęgują wrażenie silnego fizycznego kontaktu. Łącząc różne odmiany Boezelsów można wykreować odmienne środowiska przystosowane do terapii snoezelen.
 |
| zHumanoid pokazuje, że we własnym dziecku dostrzegamy siebie. |
Projektant z Neo Human Toys zadbał nie tylko o przemyślane zabawki dla niepełnosprawnych, ale także zagwarantował im to co uznajemy za jeden z wyznaczników normalności - możliwość i zdolność do pracy. Verdnock stale współpracuje z holenderskimi warsztatami terapii zajęciowej De Wisselstroom, dając szansę małej grupie osób ręcznego wytwarzania boezelowej ekipy.
W 2005 roku Boezele zostały zaprezentowane w nowojorskim Muzuem Sztuki Nowoczesnej MoMA w ramach wystawy SAFE: Design Takes On Risk (Bezpieczeństwo: projektowanie podejmuje ryzyko). Paola Antonelli, kurator wystawy podkreśliła, że Boezele to projekt, który jest jedonocześnie ludzki i bardzo twórczy, który pokazuje, że bezpieczeństwo to nie tylko kwestia posiadania pożywienia, schronienia czy poczucia ciepła, ale także i przede wszystkim bezpieczeńtwo dotyczy kontaktu z własną osobowością, bo rozpoznanie własnej osobowości jest tak naprawdę najistotniejszym schronieniem.**
 |
| Boezels również sprawdzają się w terapii domowej. |
Twan Verdonck po powtarzających się prośbach i opiniach, że nie tylko osoby niepełnosprawne czerpią pomoc i przyjemność z kontaktów z Boezelami, obok linii Boezels snoezelen promuje je także pod nazwą Boezels interior, skąd może je nabyć osobowa prywatna (aczkolwiek z racji na ręczną produkcję w limitowanej ilości - czas oczekiwania na własnego Boezela może być znaczny).
___________________________________________________
Przypisy:
* http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/9606
** http://www.moma.org/collection/artist.php?artist_id=28353
WIĘCEJ:
Strona Neo Human Toys i maskotek Boezels
Tekst o metodzie terapeutycznej snoezelen
___________________________________________________
